Czym są obrzęki limfatyczne i jak je leczyć?

Obrzęk limfatyczny to ból, zmiany skórne, dyskomfort, a nawet utrata sprawności w części ciała objętej chorobą. Dowiedz się czym są zaburzenia limfatyczne i jak je leczyć.

Spis treści

• Definicja i charakterystyka obrzęków limfatycznych

• Różnice między obrzękiem limfatycznym a innymi rodzajami obrzęków

• Przyczyny i czynniki ryzyka

• Choroby i stany zdrowia prowadzące do obrzęków limfatycznych

• Czynniki genetyczne i styl życia

• Symptomy i diagnoza

• Jak rozpoznać obrzęki limfatyczne?

• Procedury diagnostyczne i badania

• Metody leczenia obrzęków limfatycznych

• Terapia ręczna i masaż limfatyczny

• Leczenie farmakologiczne

• Operacje i procedury chirurgiczne

• Samodzielne zarządzanie i pielęgnacja w domu

• Ćwiczenia i techniki oddechowe

• Dieta i suplementacja wspierające układ limfatyczny

• Zapobieganie i długoterminowa opieka

• Jak unikać nawrotów i komplikacji?

W ciele człowieka obok układu krwionośnego transportującego krew, znajduje się jeszcze jeden bardzo istotny układ transportowy. Układ limfatyczny, pokrywa ciało niczym sieć, gromadząc, przenosząc i filtrując substancje rozpuszczone w płynach ustrojowych (w tym białka krwi, odpady metaboliczne, produkty stanów zapalnych). Pomaga chronić organizm przed chorobami i infekcjami.

Definicja i charakterystyka obrzęków limfatycznych

Co to jest obrzęk limfatyczny? Obrzęk limfatyczny jest wynikiem zatrzymania limfy w tkankach. Obrzęki limfatyczne charakteryzują się zazwyczaj bolesnością, uczuciem ciężkości oraz napięciem w obszarze dotkniętym zatrzymaniem płynów limfatycznych. Najczęściej dotyczą kończyn dolnych, twarzy, rąk lub narządów płciowych. Często mają charakter przewlekły, choć mogą również występować nagle w efekcie nasilenia objawów.

Różnice między obrzękiem limfatycznym a innymi rodzajami obrzęków

Obrzęk limfatyczny jest wynikiem zaburzeń, takich jak uszkodzenia naczyń limfatycznych, węzłów chłonnych lub przewlekłe choroby limfatyczne. Obrzęk naczyniowy- przewlekłą niewydolnością serca, obrzęk nerkowy- niewydolnością nerek, obrzęk pourazowy- urazami mechanicznymi.

Obrzęki limfatyczne występują w okolicach, gdzie znajduje się duża ilość limfatycznych węzłów chłonnych (nogi, twarz, ręce, narządy płciowe). Przykładowo obrzęki nerkowe mogą skupiać się wokół oczu, na kostkach czy w okolicy klatki piersiowej.

Obrzęk limfatyczny leczenie może obejmować terapię kompresyjną, fizjoterapię, leczenie farmakologiczne lub interwencje chirurgiczne. W przypadku np. obrzęku nerkowego leczenie skupia się na poprawie funkcji nerek.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Obrzęk limfatyczny może być spowodowany chorobami układu limfatycznego, uszkodzeniem naczyń limfatycznych, radioterapii, urazów mechanicznych, a także niektórymi chorobami układu sercowo-naczyniowego. Do powstawania obrzęków limfatycznych mogą prowadzić także choroby układu limfatycznego, infekcje, zwłaszcza te powodujące zapalenie węzłów chłonnych (np. zakrzepowe zapalenie żył), niektóre rzadkie zaburzenia genetyczne (zespół Turnera czy zespół Noonan). W niektórych przypadkach przyczyna obrzęków limfatycznych może być trudna do ustalenia i klasyfikowana jako idiopatyczna, czyli nieznana.

Czynniki ryzyka obejmują:

• Zabiegi chirurgiczne, szczególnie te związane z usunięciem węzłów chłonnych lub naczyń limfatycznych
• Radioterapie
• Otyłość
• Płeć. Niektóre badania sugerują, że kobiety są bardziej podatne na rozwój obrzęków limfatycznych niż mężczyźni.
• Starsze osoby mogą być bardziej narażone na obrzęki limfatyczne ze względu na naturalne zmiany w układzie limfatycznym oraz na obecność innych chorób współistniejących.
  
  

  	Thuasne gorset kompresyjny Mobiderm Intimate
  	JUZO EXPERT Rękaw uciskowy płaskodziany bez dłoni II stopnia kompresji (23-32mmHg)
  	JUZO EXPERT Podkolanówki uciskowe płaskodziane II stopnia kompresji (23-32mmHg)

Choroby i stany zdrowia prowadzące do obrzęków limfatycznych

Obrzęk limfatyczny może być związany z różnorodnymi chorobami i stanami zdrowia, które prowadzą do zaburzeń w układzie limfatycznym. Oto kilka głównych chorób i stanów zdrowia, które mogą prowadzić do rozwoju obrzęków limfatycznych:

• Limfedema
• Nowotwory (chłoniaki, rak piersi, rak jądra)
• Infekcje (zapalenie węzłów chłonnych, zakrzepowe zapalenie żył)
• Niektóre choroby autoimmunologiczne (toczeń układowy, reumatoidalne zapalenie stawów)
• Operacje chirurgiczne
• Terapia radiacyjna
• Niektóre choroby serca
• Przewlekła niewydolność nerek
• Zaburzenia genetyczne.

Czynniki genetyczne i styl życia

Istnieją pewne dziedziczne zaburzenia układu limfatycznego np. zespół Turnera, zespół Noonan, zespół głowy i szyi (HNS) lub zespół Hennekama. Prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia niosą też wrodzone wady układu limfatycznego.

Choroba układu limfatycznego ma też powiązania ze stylem życia. Nadmierna masa zwiększa ryzyko obrzęków limfatycznych. Niewłaściwa dieta związana np. ze spożywaniem nadmiaru soli może przyczyniać się do zatrzymywania płynów w organizmie. Brak aktywności fizycznej utrudnia utrzymanie prawidłowego przepływu limfy poprzez stymulację mięśni i naczyń limfatycznych. Niezdrowe nawyki takie jak palenie tytoniu i nadmierne spożywanie alkoholu mogą negatywnie wpływać na zdolność układu limfatycznego.

Symptomy i diagnoza

Choroby limfatyczne objawiają się widocznym obrzękiem kończyn dolnych, twarzy, rąk czy narządów płciowych. Obrzęk limfatyczny może być bolesny, skóra napięta i bardziej sztywna niż zwykle. Mogą wystąpić zmiany skórne, takie jak zaczerwienienie, stwardnienie, łuszczenie się skóry lub powstawanie pęcherzyków. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do ograniczenia zakresu ruchu w obszarze dotkniętym obrzękiem.

W trakcie badania lekarz przeprowadza dokładne badanie fizyczne, podczas którego ocenia wielkość i lokalizację obrzęku, jego charakterystykę (np. czy jest miękki czy twardy), a także obecność ewentualnych zmian skórnych. Pacjent jest pytany o ewentualne czynniki ryzyka i historię choroby, takie jak urazy, operacje chirurgiczne, choroby układu limfatycznego czy narażenie na promieniowanie.

Jak rozpoznać obrzęki limfatyczne?

Obrzęki limfatyczne mogą mieć dwa podłoża:

• Obrzęki limfatyczne pierwotne- inaczej zaburzenia wrodzone, na tle genetycznym
• Obrzęki limfatyczne wtórne- powstałe w wyniku przebytych operacji, radioterapii, zakażeń czy urazów

I tak gdy obrzęki limfatyczne pierwotne związane są z ogólnoustrojową wadą układu genetycznego, pojawiają się już u nastolatków i młodych ludzi, najczęściej dotykając kończyn dolnych; tak obrzęki limfatyczne wtórne wynikają z uszkodzenia układu limfatycznego związanego z urazem, chorobą nowotworową i jej leczeniem (np. usunięcie węzłów chłonnych czy radioterapia). Mogą występować jednostronnie, obejmując tylko jedną kończynę.

   
Procedury diagnostyczne i badania

Procedury diagnostyczne i badania mające na celu ocenę obrzęków limfatycznych mogą obejmować różnorodne metody obrazowania i testy funkcjonalne takie jak:

• ultrasonografia (USG)
• tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI)
• lymphangiografia
• lymphoscynigrafia
• biopsja
• badania laboratoryjne
• pomiar obwodu kończyny

Metody leczenia obrzęków limfatycznych

Obrzęki limfatyczne dzielone są na 3 poziomy dotkliwości oraz związane z nimi stopnie zaawansowania obrzęku:

• Łagodny

Stopień 0- obrzęk ledwo widoczny, bez wyraźnych opuchlizn. Objawia się poczuciem ciężkości dotkniętej chorobą kończyny, zmęczeniem, delikatnym mrowieniem.

Stopień 1- obrzęk widoczny w godzinach wieczornych, znika po uniesieniu kończyny, odwracalny

• Umiarkowany

Stopień 2- obrzęk trwały i nieodwracalny, nadmierna objętość w granicach 20-40%, zwiększone ryzyko infekcji skórnych

• Ciężki

Stopień 3- obrzęk utrwalony, o dużym obwodzie, w granicach powyżej 40%, masywna kończyna, o nieregularnych kształtach z fałdami skóry. Zmiany skórne i ograniczenie mobilności.

 

Jak leczyć obrzęk limfatyczny? Leczenie odbywa się w dwóch fazach, następujących po sobie w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Faza redukcji ma prowadzić do zmniejszenia obrzęku, zredukowania objętości kończyny i poprawę funkcji. Faza stabilizacji natomiast ma utrwalić efekt leczenia, zapobiegając powstawaniu powikłań.

Terapia ręczna i masaż limfatyczny

Terapia ręczna oraz masaż limfatyczny są popularnymi metodami terapeutycznymi stosowanymi w leczeniu obrzęków limfatycznych. Przynoszą ulgę poprzez redukcję obrzęku i poprawę funkcjonowania układu limfatycznego.  Terapia ręczna i masaż limfatyczny mogą pomóc w zwiększeniu zakresu ruchu dotkniętej obrzękiem części ciała, a regularne sesje terapii ręcznej i masażu limfatycznego znacząco poprawiają jakość życia pacjentów.

Leczenie farmakologiczne

Stosowane przez lekarzy metody farmakologicznego leczenia obrzęków limfatycznych opierają się na lekach moczopędnych, przeciwzapalnych, przeciwhistaminowych, przeciwbakteryjnych, przeciwbólowych.

Operacje i procedury chirurgiczne

W przypadku uporczywych lub zaawansowanych obrzęków limfatycznych, które nie reagują na inne metody leczenia, konieczne być zastosowanie procedur chirurgicznych takich jak:

• Liposukcja chirurgiczna
• Limfadenektomia
• Zabiegi chirurgiczne na naczyniach
• Limfotransfer
• Bypass limfatyczny
• Resekcja chirurgiczna zmienionych tkanek

Samodzielne zarządzanie i pielęgnacja w domu

Warto stosować kilka zasad dotyczących samoopieki: unoszenie dotkniętych obrzękiem kończyn; wykonywanie ćwiczeń fizycznych;  regularne mycie skóry i stosowanie łagodnych; nawilżających kremów, stosowanie kompresji (pończochy uciskowe, rajstopy uciskowe, podkolanówki uciskowe); wprowadzenie diety bogatej w błonnik, owoce i warzywa, niskosodowej; unikanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu.

	JUZO CLASSIC SEAMLESS legginsy uciskowe płaskodziane II stopnia kompresji (23-32mmHg)
	Circaid® juxtafit® essentials nieelastyczna odzież uciskowa na rękę Medi
	Thuasne MOBIDERM AUTOFIT rękaw uciskowy z regulowanym uciskiem CCL2

 

Ćwiczenia i techniki oddechowe

Chodzenie, pływanie, jazda na rowerze czy aerobik pobudzają krążenie i przepływ limfy. Ćwiczenia rozciągające (joga, pilates) wpływają na poprawę elastyczności. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie nóg, tułowia i ramion wspierają układ limfatyczny poprzez zwiększenie mięśniowej pompy, która pomaga w przesuwaniu limfy w górę ciała. Terapia w wodzie wpływa na zmniejszenie ciężaru ciała i łagodzi nacisk na kończyny.

Ćwiczenia oddechowe stymulują zwiększenie ruchu przepony i mięśni brzucha, co wspomaga proces oczyszczania limfy. Techniki oddechowe oparte na świadomości oddechu mogą pomóc w redukcji stresu i napięcia, co może przyczynić się do zmniejszenia obrzęków limfatycznych poprzez zmniejszenie napięcia mięśni i poprawę krążenia.

Dieta i suplementacja wspierające układ limfatyczny

Spożywanie owoców i warzyw dostarcza organizmowi witamin, minerałów i przeciwutleniaczy. Dieta bogata w błonnik pomaga w regulacji trawienia i usuwaniu toksyn z organizmu (pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, nasiona). Kwasy tłuszczowe omega-3 mają właściwości przeciwzapalne (ryby morskie, siemię lniane, orzechy włoskie, oleje roślinne). Spożywanie odpowiedniej ilości białka jest istotne dla regeneracji tkanek, w tym również tkanek limfatycznych (mięso, drób, ryby, jaja, nabiał, rośliny strączkowe i orzechy). Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i trans oraz zastąpienie ich zdrowymi tłuszczami, takimi jak tłuszcze roślinne może pomóc w redukcji stanów zapalnych. Zaleca się ograniczenie spożycia soli oraz wybieranie niskosodowych produktów spożywczych. Ważna jest suplementacja oparta o witaminę C, E, D, kwas alfa-liponowy, Omega-3 i probiotyki.

Zapobieganie i długoterminowa opieka

Zapobieganie i długoterminowa opieka są kluczowe w zarządzaniu obrzękami limfatycznymi. W celu zapobiegania zalecana jest jak już wcześniej wspomniano regularna aktywność fizyczna, unikanie urazów, prawidłowa dieta, odpowiednia higiena skóry, ograniczenie narażenia na czynniki ryzyka.

W przypadku długoterminowej opieki szczególną uwagę należy zwrócić na regularne monitorowanie stanu zdrowia (regularne kontrole u specjalisty oraz monitorowanie stanu obrzęków limfatycznych), stosowanie zaleconych przez lekarza metod leczenia, takich jak terapia ręczna, masaż limfatyczny czy kompresja, zachowanie zdrowego stylu życia, skuteczne radzenie sobie ze stresem poprzez techniki relaksacyjne.  


Jak unikać nawrotów i komplikacji?

Unikanie nawrotów i komplikacji obrzęków jest istotne dla utrzymania zdrowia i jakości życia. Dlatego regularnie monitoruj obrzęki limfatyczne, stosuj zalecane metody leczenia i metody terapeutyczne, takie jak terapia ręczna, kompresja czy leczenie farmakologiczne, nawet po ustąpieniu objawów. Prowadź zdrowy tryb życia. Unikaj sytuacji lub czynników, które mogą zwiększać ryzyko nawrotów obrzęków limfatycznych, na przykład długotrwałe stanie w jednej pozycji.

 

Podsumowanie i kluczowe wnioski

Zarówno w fazie redukcji jak i stabilizacji znaczącą rolę odgrywa kompresja medyczna!
W naszej ofercie znajdą Państwo zarówno bandaże kompresyjne jak i rękawy uciskowe, podkolanówki oraz pończochy uciskowe na obrzęki limfatyczne zobacz produkty

Zobacz również:

Medi Circaid® system nieelastycznej odzieży do kompresjoterapii	Skuteczna terapia na obrzęki rąk z rękawami uciskowymi JUZO	Gorset uciskowy po operacji piersi